Spelenderwijs leren: ludiek en essentieel

Spelend leren versus traditioneel leren

Het concept van spelenderwijs leren wordt in de psychologie en de pedagogie omschreven als het moment waarop een kind leert terwijl het zich amuseert en op die manier de wereld rondom leert begrijpen. De intelligentie wordt op een natuurlijke manier gestimuleerd, net als de motorische en intellectuele vaardigheden.

Zoals de psychosocioloog Jean Epstein zou zeggen: “Een kind speelt niet om te leren, het leert omdat het speelt.” Deze manier van leren past zich, in tegenstelling tot traditionele manieren van onderwijs, aan elk kind aan en zorgt ervoor dat complexere vaardigheden door middel van herhaling verworven worden. Spelenderwijs leren combineert de wil om te leren met de wil om te weten.

Bovendien kan een spel ondersteuning bieden en zich aanpassen aan de vaardigheden van elk kind. De mogelijkheden zijn eindeloos:

• Auditieve ondersteuning (bijvoorbeeld: muzikale boeken, muziek, ...)
• Visuele ondersteuning (bijvoorbeeld: educatieve videospellen, boeken, fiches, ...)
• Artistieke ondersteuning (bijvoorbeeld: mime, theater, schilderkunst, tekenkunst, ...)
• Tactiele ondersteuning (bijvoorbeeld: magneten, boetseerklei, knutselen, ...)

Nieuwe vaardigheden verwerven dankzij spelen

Volgens de pedagoog Lev Vygotski, “is spelen de belangrijkste bron van ontwikkeling voor kinderen, zowel op emotioneel, sociaal, fysiek, talig als cognitief vlak.” Door te spelen leert je kind om zich te integreren in een groep en om er zijn plaats te vinden. Toch kan spelenderwijs leren je kind, behalve plezier, ook nieuwe vaardigheden bijbrengen zoals:

• Sociale vaardigheden: het gedrag dat je kind in staat stelt om te communiceren met leeftijdsgenoten, om met anderen op te schieten, om vriendschappen te sluiten, om in groep te werken en om zijn plaats in te nemen.
• Cognitieve vaardigheden: het vermogen van onze hersenen dat ons in interactie doet treden met onze omgeving (waarneming, concentratie, kennisverwerving, redeneren, aanpassen, communiceren met anderen, geheugencapaciteit, logica, taalverrijking ...),
• Zelfvertrouwen: het kind wordt niet beoordeeld tijdens het spel, ervaart geen stress en is niet bang om te falen.

Deze vaardigheden helpen het kind om zich open te stellen voor de wereld en om zich te ontwikkelen in een onbekende omgeving.  Wanneer je kind geconfronteerd wordt met een nieuwe regel of een vreemde omgeving, moet hij zich aanpassen en een nieuwe strategie toepassen:

• door zijn vaardigheden aan te passen
• door op een creatieve manier na te denken en zijn verbeelding aan het werk te zetten
• door samen te werken met zijn vrienden
• door te leren van zijn fouten

Volgens Michel Van Langendonckt, pedagogisch coördinator, “vervult spelen een belangrijke rol in de ontwikkelingspsychologie. Spelen zou het oplossingsgericht vermogen trainen, een positieve mindset stimuleren en een speelse wereldvisie bevorderen.”

Vrij spel en gezelschapsspelen

Er bestaan twee speltypes die elkaar aanvullen:

• Vrij spel: je kind speelt en bedenkt daarbij zijn eigen regels. Op die manier ontwikkelt het zijn persoonlijkheid. Het past zo ook zijn omgeving aan, wat de creativiteit en vindingrijkheid bevordert.
• Gezelschapsspelen: die stellen je kind in staat om socialer te worden.  Spelregels leren volgen, kan helpen om later de regels van de maatschappij te bevatten.

Didactische ondersteuning

Er bestaan verschillende creatieve workshops om je te helpen een speelse, interactieve opvoeding aan te nemen die aangepast is aan de noden van je kind. Hieronder vind je enkele voorbeelden:

• Een platform met educatieve online spelletjes,
• Boek: Het belang van spelen van G.M van der Aalsvoort
• Boek: Kids in en met de natuur van Elke Vanhouche
• Creatieve workshops zoals die van Rapunzel vzw, of van Het Kindermuseum.

Spelenderwijs leren heeft onbetwistbare voordelen voor de ontwikkeling van sociale en cognitieve vaardigheden. Het helpt kinderen die moeite hebben met traditioneel onderwijs. Bovendien zorgt het ervoor dat bepaalde zaken door herhaling en spel makkelijker geleerd worden zonder saai te zijn. Spelenderwijs leren ontwikkelt dus meerdere vaardigheden.