Kinkhoest: Wat je als (aanstaande) ouder moet weten

De symptomen van kinkhoest ontwikkelen zich in drie fasen:

1. De catarrale fase

In deze eerste fase lijken de klachten op die van een gewone neusverkoudheid. Je kind kan last hebben van:

• Een loopneus
• Waterige ogen
• Een lichte koorts (of zelfs helemaal geen koorts)
• Een milde hoest
• Een algemene vermoeidheid

2. De paroxysmale fase

Na ongeveer een week worden de hoestbuien steeds heviger. Dit is de meest kenmerkende fase van kinkhoest. Symptomen zijn:

• Hevige hoestbuien die leiden tot ademhalingsproblemen
• Na een hoestaanval volgt er een piepende en hoge ademhaling (het typische "kinkhoestgeluid")
• Hoestaanvallen vooral ’s nachts
• Mogelijk braken na hevige hoestbuien
• Geen koorts in deze fase In ernstige gevallen kunnen kinderen tot 60 hoestaanvallen per dag hebben.

3. De convalescentie fase

In deze derde en laatste fase worden de hoestaanvallen minder intens zowel qua frequentie als qua hevigheid, maar kunnen nog weken tot maanden aanhouden. Dit verklaart waarom kinkhoest in China ook wel de "100-dagenhoest" wordt genoemd.

Volgens Sciensano, het Belgisch instituut voor volksgezondheid, is kinkhoest extreem besmettelijk. Eén besmette persoon kan gemiddeld 15 anderen besmetten. De bacterie verspreidt zich via druppeltjes uit de neus en mond bij hoesten of niezen. Om je naasten te beschermen, moet je beschermingsmaatregelen nemen. Dit houdt in dat je direct contact moet vermijden, een masker dragen, wegwerptissues gebruiken en besmette oppervlakken desinfecteren.

Een besmet persoon is het meest besmettelijk in de eerste week, maar zonder behandeling kan de besmettelijkheid tot drie weken aanhouden. Met een antibioticakuur stopt de besmettelijkheid na drie tot vijf dagen.

Kinkhoest wordt vaak overgedragen van volwassenen op baby’s. Een zwangere vrouw kan de bacterie niet doorgeven aan haar ongeboren baby, maar wel na de geboorte via de lucht. Daarom is een goede hygiëne cruciaal.

Bij zwangere vrouwen kan kinkhoest ernstige vermoeidheid veroorzaken door de herhaalde hoestaanvallen. In sommige gevallen kan dit zelfs vroegtijdige weeën opwekken. Hoewel er geen risico is op besmetting van de mama op de foetus in de baarmoeder, kan de mama kinkhoest wel overdragen op haar baby via druppeltjesbesmetting na de geboorte.

Voor baby’s jonger dan zes maanden, bij wie het immuunsysteem nog onrijp is, kan kinkhoest ernstige complicaties veroorzaken, zelfs levensbedreigende situaties. Daarom adviseert de Hoge Gezondheidsraad in België dat zwangere vrouwen zich tussen de 24e en 32e week van de zwangerschap laten vaccineren tegen kinkhoest. Dit verlaagt het risico op ernstige kinkhoest bij baby’s met 90%.

Bij baby’s in de eerste levensmaanden is kinkhoest extra gevaarlijk. Doordat hun immuunsysteem nog niet volledig ontwikkeld is, kunnen ze ademstilstanden krijgen of een verlaagde hartslag (bradycardie). Soms ontstaan er blauwe of paarse verkleuringen van de huid (cyanose) door het zuurstoftekort. Baby’s kunnen ook moeite krijgen met eten door de hevige hoestaanvallen en het risico op ernstige complicaties, zoals longontsteking, hersenontsteking of zelfs overlijden, is hoog. Daarom worden baby’s met kinkhoest vaak in het ziekenhuis opgenomen voor nauwgezette opvolging.

De incubatietijd (de periode tussen besmetting en de eerste symptomen) varieert van 7 tot 21 dagen, met een gemiddelde van 10 dagen.

De ziekte zelf kan zes tot tien weken duren, afhankelijk van de ernst en de leeftijd van de patiënt. Bij baby’s en jonge kinderen, maar ook bij volwassenen met een verminderde weerstand kan de ziekte langer dan tien weken aanhouden. Een antibioticabehandeling kan de besmettelijkheid verminderen, maar verkort de duur van de ziekte niet.

Kinkhoest wordt behandeld met antibiotica, idealiter binnen de eerste week om bijkomende infecties te voorkomen. Antibiotica verminderen de besmettelijkheid maar helpen niet direct tegen de hoestaanvallen. De duur van de antibioticakuur varieert van drie tot veertien dagen.

In sommige gevallen krijgen patiënten ook hoestremmers voorgeschreven, al is hun effect beperkt.

Omdat kinkhoest zo besmettelijk is, krijgen ook gezinsleden en andere nauwe contacten vaak preventief antibiotica, vooral als ze niet gevaccineerd zijn of als hun laatste vaccinatie meer dan vijf jaar geleden was.

Vaccinatie is de meest effectieve manier om kinkhoest te voorkomen. Omdat de immuniteit na vaccinatie niet levenslang aanhoudt, zijn herhalingsvaccinaties noodzakelijk.

Volgens de Belgische vaccinatiekalender:

• Baby’s: eerste vaccinatie op 2 en 4 maanden, gevolgd door een herhaling op 11 maanden
• Kleuters en kinderen: herhalingsvaccin op 6 jaar en tussen 11 en 13 jaar
• Volwassenen: een eenmalige herhalingsvaccinatie

Vaccinatie wordt ook sterk aanbevolen voor zorgverleners op kraamafdelingen, pediatrie en kinderdagverblijven, evenals voor ouders, broers en zussen van pasgeborenen als zij niet recent zijn gevaccineerd.

Zwangere vrouwen wordt geadviseerd zich te laten vaccineren tussen de 24e en 32e week van de zwangerschap. Dit biedt de baby bescherming in de eerste levensmaanden, wanneer hij nog te jong is om zelf gevaccineerd te worden.

Kan kinkhoest vanzelf genezen?

Bij volwassenen met een sterk immuunsysteem kan het lichaam kinkhoest uiteindelijk zelf bestrijden, maar het herstel duurt lang en de ziekte blijft besmettelijk.

Bij baby’s en jonge kinderen is het risico op ernstige complicaties echter te groot om te wachten tot de ziekte vanzelf overgaat. Zonder behandeling kan kinkhoest bij hen fataal zijn.

Wat kun je doen om je kind te helpen?

Als je kind kinkhoest heeft, kun je enkele maatregelen nemen om de hoestaanvallen draaglijker te maken:

• Zorg voor een rustige omgeving zonder prikkels
• Laat je kind het slijm ophoesten
• Geef regelmatig kleine slokjes water om uitdroging te voorkomen
• Stel je kind gerust: hoestaanvallen kunnen angstig maken

Bij ernstige klachten, ademhalingsproblemen of als je baby jonger is dan zes maanden, raadpleeg dan onmiddellijk een arts.