Vagale ongemakken en zwangerschap: begrijpen en voorkomen

Wat zijn vagale ongemakken? 

Vagale malaise tijdens de zwangerschap is een aandoening die het gevolg is van een plotse daling van de bloeddruk, de hersendoorbloeding en de hartslag. De oorzaak is hyperstimulatie van de nervus vagus, een zenuw die zowel het spijsverteringskanaal als het hart verbindt met de hersenen. De nervus vagus is betrokken bij het reguleren van het parasympatisch zenuwstelsel, dat op zijn beurt invloed heeft op het vertragen van de hartslag en het verlagen van de bloeddruk.

Bij hyperstimulatie van de nervus vagus is er een overmatige afscheiding van acetylcholine. Deze neurotransmitter vermindert de kracht van de hartsamentrekkingen en de hartslag. Het zorgt er ook voor dat de bloedvaten verwijden, waardoor de bloeddruk daalt.

Al deze verschijnselen leiden tot een gevoel van onbehagen, dat soms gepaard gaat met bewustzijnsverlies. Dit is vagale malaise en komt vooral voor bij zwangere vrouwen, vooral aan het begin en het einde van de zwangerschap.

Veelvoorkomende oorzaken van vagale malaise tijdens de zwangerschap 

Er zijn verschillende factoren die vagale ongemakken bevorderen bij zwangere vrouwen:

• Hormonale veranderingen: het progesterongehalte stijgt tijdens de zwangerschap, wat de bloedvaten verwijdt en de bloeddruk kan verlagen.
• Vermoeidheid: de aanstaande mama voelt zich moe door de vele veranderingen in haar lichaam. Deze vermoeidheid wordt verergerd door misselijkheid en braken, wat kan leiden tot lage bloeddruk die vooral merkbaar is bij een plotse verandering van houding.
• Hypoglycemie (een te lage bloedsuikerspiegel): een zwangerschap beïnvloedt de manier waarop het lichaam de bloedsuikerspiegel regelt. Er is een aanpassingsperiode nodig waarin periodes met een te lage bloedsuikerspiegel kunnen optreden. Deze komen vooral voor tussen de maaltijden.
• Beknelling van de holle ader: vanaf het tweede trimester van de zwangerschap kan de holle ader bekneld raken. Deze loopt langs de achterkant van de baarmoeder, aan de rechterkant, en voorziet het hart van zuurstof. Als de aanstaande mama op haar rechterzij of -rug ligt, kan de holle ader worden samengedrukt en moeite hebben om het hart van zuurstof te voorzien.

De symptomen van vagale ongemakken herkennen 

In het geval van vagale malaise tijdens de zwangerschap zijn er verschillende typische symptomen, zoals onder andere plotselinge bleekheid, tachycardie (te snel hartritme), een warmtegevoel, misselijkheid en zelfs braken. Je kan ook last hebben van gezichtsproblemen (zwarte vlekken voor de ogen, kleine vliegjes) en oorsuizen. Verder kan je je duizelig voelen of zelfs enkele seconden het bewustzijn verliezen.

Eerste hulp bij vagale ongemakken 

Het is essentieel om de symptomen van vagale ongemakken bij zwangere vrouwen te herkennen om valpartijen te voorkomen. Bij vagale ongemakken mogen zwangere vrouwen vooral niet proberen naar het toilet te gaan om te braken of om naar bed te gaan. Je blijft vooral best zitten of liggen waar je bent om te voorkomen dat je valt.

Je gaat neerliggen en legt je benen hoger op kussens omdat dit de bloedafvoer bevordert. Je mag niet drinken of suiker innemen terwijl je neerligt omdat je je kan verslikken. De kamer moet ook goed verlucht worden.

Ten slotte, als de zwangere vrouw is flauwgevallen of gevallen, moet ze op haar zij gelegd worden om de luchtwegen vrij te maken. Bel vervolgens de hulpdiensten.

Dagelijkse preventie van vagale ongemakken 

Het is van vitaal belang dat zwangere vrouwen eenvoudige maatregelen nemen om vagale ongemakken te voorkomen. Dit betekent dat ze tussen de maaltijden door een tussendoortje of een suikerhoudende drank moet nemen om hypoglykemie (te lage bloedsuikerspiegel) te voorkomen. Ze moet ook zoveel mogelijk rust nemen en leren omgaan met stress. Zwangere vrouwen moeten ook oververhitte en slecht geventileerde plaatsen vermijden.

Als een zwangere vrouw van houding verandert (opstaat of gaat zitten), moet ze dat langzaam doen om orthostatische hypotensie te voorkomen, waarvan kortdurende duizeligheid het meest frequent voorkomende symptoom is. Ten slotte, als ze gaat liggen, moet ze vermijden om op haar rug of rechterzij te liggen. Ga in plaats daarvan op je linkerzij liggen met je benen gebogen, dit om de holle ader niet samen te drukken en de bloedtoevoer te belemmeren.

Wanneer raadpleeg je een arts bij vagale ongemakken? 

Als het vagale ongemak alleen voorkomt en niet gepaard gaat met andere symptomen, hoef je je geen zorgen te maken maar licht je toch best je arts even in.

Als het daarentegen gepaard gaat met vaginaal bloedverlies, buikpijn of gezichtsstoornissen en oorsuizingen, moet je je arts raadplegen. Er kan sprake zijn van een miskraam, een buitenbaarmoederlijke zwangerschap of een hoge bloeddruk die kan leiden tot pre-eclampsie (zwangerschapsvergiftiging).

De impact van vagale ongemakken op de baby en de zwangerschap 

Vagale malaise heeft, als de mama er niet door valt, geen invloed op mama, baby of de voortgang van de zwangerschap.

Als de mama wel valt tijdens de vagale malaise zijn er risico's voor de baby. Het is daarom essentieel om onmiddellijk de hulpdiensten te bellen en onderzoeken te laten uitvoeren.