De zwangerschapshormonen: de rol van progesteron

Zwangerschapshormonen ondersteunen de verschillende fasen van de zwangerschap van een zwangere vrouw. Het is heel eenvoudig: ze zijn onmisbaar. In combinatie of onafhankelijk van elkaar activeren, versterken of onderhouden deze chemische stoffen verschillende fysiologische processen die essentieel zijn voor het soepele verloop van de zwangerschap. Elk van hen vervult een of meer functies: het choriongonadotrofinehormoon (HCG) bevordert de innesteling van de eicel in de baarmoederwand, progesteron bereidt het baarmoederslijmvlies voor op de komst van het embryo, oestrogeen levert een belangrijke bijdrage aan de groei van de foetus, oxytocine is betrokken bij het bevallingsproces, enz.

Als een van de belangrijkste hormonen werkt progesteron samen met HCG en oestrogeen. Progesteron wordt maandelijks door de eierstokken aangemaakt en het niveau ervan stijgt op natuurlijke wijze tijdens de tweede helft van de menstruatiecyclus. De functie van progesteron is het baarmoederslijmvlies dikker maken zodat de bevruchte eicel zich erin kan nestelen.

Tegelijkertijd draagt progesteron ook bij tot het sturen van de verschillende afweermechanismen die - onder normale omstandigheden - het jonge embryo zouden kunnen uitschakelen: ontspanning van het myometrium (de baarmoederspier), dat zou kunnen samentrekken om het eitje uit te drijven, sluiting van de baarmoederhals om het binnendringen van ziekteverwekkers te voorkomen, enzo. Progesteron speelt dus een belangrijke rol in de ontwikkeling van de zwangerschap tijdens de eerste weken.

Daarna zal het zwangerschapshormoon het metabolisme van verschillende voedingsstoffen beïnvloeden, zoals vetten en koolhydraten, om te voldoen aan de groeiende energiebehoeften van de zich ontwikkelende foetus. Samen met oestrogeen bereidt het ook de borstklieren voor op toekomstige borstvoeding.

Om een ontluikende zwangerschap te bevorderen, heeft progesteron een grote invloed op het lichaam van de zwangere vrouw. Hoewel het essentieel is voor de innesteling, heeft de werking van dit zwangerschapshormoon ook directe gevolgen voor de gezondheid van de moeder. Voor sommige zwangere vrouwen zal de stijging van het progesterongehalte onder andere hun emotionele balans verstoren door hun gevoeligheid fors te verhogen. Bovendien beïnvloedt deze stijging ook de darmtransit. Door de spieren van het spijsverteringskanaal te ontspannen, bevordert progesteron constipatie, een veel voorkomend symptoom aan het begin van de zwangerschap. Het is ook betrokken bij het vasthouden van water waar veel zwangere vrouwen last van hebben. Bij de foetus zorgt progesteron voor een gezonde omgeving in de baarmoeder die bevorderlijk is voor de groei: zuurstoftoevoer naar de placenta, afremming van voortijdige weeën, verbeterde bloedcirculatie, enz.

Een zwangerschap vereist een subtiele hormonale balans om normaal te kunnen verlopen. Een hormonale disbalans kan een grote invloed hebben op het verloop van de zwangerschap. Een te laag progesterongehalte (onder de norm) verhoogt bijvoorbeeld aanzienlijk het risico op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap en op een miskraam. Een tekort aan progesteron kan ook leiden tot insufficiëntie van de placenta, wat uiteindelijk kan resulteren in een groeiachterstand in de baarmoeder.

Omgekeerd kunnen te hoge niveaus - wat minder vaak voorkomt - ook leiden tot bepaalde symptomen of risico's voor de zwangerschap: 

• Hyperprogesteronemie: dit kan leiden tot ernstige misselijkheid, ernstig oedeem, buikpijn, enz. 
• Trombose: een abnormaal hoog niveau verhoogt de stollingsgevoeligheid van het bloed, wat leidt tot een verhoogd risico op de vorming van bloedklonters.
• Verkorting van de baarmoederhals: progesteron sluit de baarmoederhals maar in te grote hoeveelheden draagt het hormoon bij tot de verweking van de baarmoederhals, wat een vroegtijdige bevalling kan uitlokken.

Bij verergering of ongewone symptomen is het dus raadzaam om de arts te raadplegen die je zwangerschap opvolgt, zodat indien nodig een aangepaste hormoonbehandeling kan worden overwogen.

De rol van progesteron in het begin van de zwangerschap is onbetwistbaar. De toename ervan helpt de innesteling van de eicel in de baarmoederholte te vergemakkelijken. Maar zodra de innesteling heeft plaatsgevonden, is de rol van dit zwangerschapshormoon nog niet uitgespeeld, want het helpt het ecosysteem van de baarmoeder in de best mogelijke conditie te houden: het ondersteunt de placentafunctie, voorkomt vroegtijdige samentrekkingen van de baarmoeder, reguleert de immuniteit van de moeder, enz.

Algemeen gezien behoren hormonen zoals progesteron en oestrogeen tot de fundamentele elementen die het lichaam van de aanstaande moeder voorbereiden op de creatie van nieuw leven onder de juiste omstandigheden. Een verstoord hormonaal evenwicht kan dus leiden tot grote verwikkelingen tijdens de zwangerschap, zelfs tot een vroegtijdige beëindiging van de zwangerschap. Juist daarom is een zorgvuldige, regelmatige medische controle noodzakelijk gedurende de negen maanden van de zwangerschap.